SIR 2025 - рднाрд░рдд рдХी рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рд╕ंрд╢ोрдзрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХी рдкूрд░ी рд╕рдЪ्рдЪाрдИ, рд╕рднी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЬाрдирдХाрд░ी, рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдмाрддें
SIR 2025 - рднाрд░рдд рдХी рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рд╕ंрд╢ोрдзрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХी рдкूрд░ी рд╕рдЪ्рдЪाрдИ, рд╕рднी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЬाрдирдХाрд░ी, рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдмाрддें
SIR 2025 – The truth about India’s voter list revision process, and all important rules, requirements, and essential information in Hindi
SIR 2025: рднाрд░рдд рдХी рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рд╕ंрд╢ोрдзрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХी рдкूрд░ी рд╕рдЪ्рдЪाрдИ, рд╕рднी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЬाрдирдХाрд░ी, рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдмाрддें - рднाрд░рдд рдоें Special Intensive Revision 2025 (SIR 2025) рдкूрд░े рджेрд╢ рдоें рдЪрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЗрд╕ рдмाрд░ рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдоें рдиाрдо рдЬोрдб़рдиे, рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░рдиे рдФрд░ рдкुрд░ाрдиे рд░िрдХॉрд░्рдб рдХो рдЕрдкрдбेрдЯ рдХрд░рдиे рдХो рд▓ेрдХрд░ рд▓ोрдЧों рдХे рдорди рдоें рдмрд╣ुрдд рдн्рд░рдо рдмрдиा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдкрд░ рдХрдИ рддрд░рд╣ рдХी рдмाрддें рднी рд╡ाрдпрд░рд▓ рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ैं, рдЬिрдирдоें рд╕े рдХрдИ рдЖрдзी-рдЕрдзूрд░ी рдпा рдЧрд▓рдд рд╣ैं। рдЗрд╕ рдкोрд╕्рдЯ рдоें рд╣рдо Election Commission of India (ECI) рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ों рдФрд░ рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕рднी рддрде्рдпों рдХी рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдФрд░ рд╕рд╣ी рдЬाрдирдХाрд░ी рджे рд░рд╣े рд╣ैं, рддाрдХि рдЖрдк рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдкрд░ेрд╢ाрдиी рдХे SIR 2025 рдкूрд░ा рдХрд░ рд╕рдХें।
рднाрд░рдд рдоें рд▓ोрдХрддांрдд्рд░िрдХ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХी рд╕рдмрд╕े рдоूрд▓рднूрдд рдЗрдХाрдИ рд╣ै рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ (Electoral Roll)। рдЬрдм рдпрд╣ рд╕ूрдЪी рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕рд╣ी, рд╕рдЯीрдХ рдФрд░ рднрд░ोрд╕ेрдоंрдж рд╣ोрддी рд╣ै, рддрднी рдЪुрдиाрд╡-рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдиिрд╖्рдкрдХ्рд╖ рдзंрдЧ рд╕े рдЪрд▓ рд╕рдХрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдХ्рд░рдо рдоें Election Commission of India (ECI) рдиे рдЕрдкрдиी рдк्рд░ाрдердоिрдХрддाрдУं рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рд╣ै рдХि рдорддрджाрддा рд╕ूрдЪी рдоें рдЧрд▓рдд рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯिрдпाँ, рдбुрдк्рд▓िрдХेрдЯ рдиाрдо, рдоृрдд рдпा рд╕्рдеाрдиांрддрд░рдг рд╡ाрд▓े рдорддрджाрддा рд╡ рдирдП рдкाрдд्рд░ рдорддрджाрддा рдХा рд╕рдоाрдпोрдЬрди рд╕рдордп рдкрд░ рд╣ो। рдЗрд╕ рджिрд╢ा рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓ा рдХрджрдо рд╣ै Special Intensive Revision (SIR 2025)।
1. SIR 2025 рдХ्рдпा рд╣ै?
SIR рдХा рдкूрд░ा рдиाрдо рд╣ै Special Intensive Revision of Electoral Rolls। рдпрд╣ рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрднिрдпाрди рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╡рд░्рд╖ों-рд╕े рдирд╣ीं рд╣ुрдП рд╡्рдпाрдкрдХ рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдЕрдкрдбेрдЯ рдХो рдПрдХ рдмрдб़े рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрд░्рдеाрдд् Special Intensive Revision (SIR) рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрднिрдпाрди рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рддрд╣рдд:
- рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдЕрдкрдбेрдЯ рд╣ोрддी рд╣ै
- рдирдП рд╡ोрдЯрд░ों рдХे рдиाрдо рдЬोрдб़े рдЬाрддे рд╣ैं
- рдкुрд░ाрдиे рдбेрдЯा рдоें рдЧрд▓рддिрдпाँ рд╕ुрдзाрд░ी рдЬाрддी рд╣ैं
- рдоृрдд, рдбुрдк्рд▓ीрдХेрдЯ рдпा рдЧрд▓рдд рдиाрдо рд╣рдЯाрдП рдЬाрддे рд╣ैं
SIR 2025 рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп 2025 рдХी рдлाрдЗрдирд▓ рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдХो 100% рд╕ाрдл, рд╕рдЯीрдХ рдФрд░ рдЕрдкрдбेрдЯेрдб рдмрдиाрдиा рд╣ै। SIR рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдпрд╣ рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा рд╣ै рдХि рд╕рднी рдкाрдд्рд░ рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рдиाрдо рдорддрджाрддा рд╕ूрдЪी (Electoral Roll - ER) рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ों, рдФрд░ рдХोрдИ рднी рдЕрдкाрдд्рд░ рдорддрджाрддा рд╢ाрдоिрд▓ рди рд╣ो। рдпрд╣ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдФрд░ рдХाрдиूрдиी рдк्рд░ाрд╡рдзाрдиों рдХे рд╕рдЦ्рддी рд╕े рдкाрд▓рди рдкрд░ рдЬ़ोрд░ рджेрддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдк्рд░рдоुрдЦ рдмिंрджु рд╣ैं:
- рд╕рднी рдоौрдЬूрджा рдорддрджाрддाрдУं рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рдкुрдиः рд╕рдд्рдпाрдкिрдд рдХрд░рдиा।
- рдирдП рдпोрдЧ्рдп рдорддрджाрддाрдУं (рдЙрдо्рд░ 18 рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░्рдг рд╣ुрдП) рдХो рдЬोрдб़рдиा।
- рдкुрд░ाрдиे рдФрд░ рдкрдХ्рд╖рдкाрддी рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯिрдпों (duplicate, рдоृрдд, рд╕्рдеाрдиांрддрд░рдг) рдХो рд╕ूрдЪी рд╕े рд╣рдЯाрдиा।
- рдкूрд░ी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдШрд░-рдШрд░ рдЬाрдХрд░ (BLO рдж्рд╡ाрд░ा) рддрдеा рдСрдирд▓ाрдЗрди рдлॉрд░्рдоिंрдЧ рджोрдиों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдХрд░рдиा।
- рдкिрдЫрд▓े рд╕рдХ्рд░िрдп рдмрдб़े SIR рдЕрднिрдпाрди 2002-2004 рдоें рд╣ुрдЖ рдеा, рдЕрдм рд╡рд░्рд╖ 2025 рдоें рдЗрд╕े рдлिрд░ рд╕े рдмреЬे рдкैрдоाрдиे рдкрд░ рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै।
рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП, рдк्рд░ेрд╕ рд╕ूрдЪрдиा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░: “Phase-II рдоें 9 рд░ाрдЬ्рдпों рдФрд░ 3 рдХेंрдж्рд░ рд╢ाрд╕िрдд рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд▓рдЧрднрдЧ 51 рдХрд░ोреЬ рдорддрджाрддा рдЗрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЖрдПँрдЧे।” рдпрд╣ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдЗрд╕рд▓िрдП рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдкिрдЫрд▓े рджрд╢рдХ-рдж्рд╡ाрд░ा рдоाрдИрдЧ्рд░ेрд╢рди, рд╢рд╣рд░-рдЧाँрд╡ рдкрд░िрд╡рд░्рддрди, рдиाрдо рдкрд░िрд╡рд░्рддрди, рд╕्рдеाрдиांрддрд░рдг рдЖрджि рдХाрд░рдгों рд╕े рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдоें рдЧреЬрдмреЬिрдпाँ рдмреЭ рдЧрдИ рдеीं।
2. SIR 2025 рдХी рдЯाрдЗрдорд▓ाрдЗрди рдФрд░ рдЪрд░рдг
рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд░ाрдЬ्рдп рдоें SIR рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдеोреЬी-рдмрд╣ुрдд рдмрджрд▓ рд╕рдХрддी рд╣ै, рдордЧрд░ рдЖрдо рддौрд░ рдкрд░ рдпрд╣ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЪрд░рдгों рдоें рд╣ोрддी рд╣ै:
| рдЪрд░рдг | рд╡िрд╡рд░рдг |
|---|---|
| рдкूрд░्рд╡-рддैрдпाрд░ी | BLO-AERO-ERO рдЯ्рд░ेрдиिंрдЧ, рдлॉрд░्рдо рдк्рд░िंрдЯिंрдЧ, рд╕ूрдЪिрдпों рдХा рдЕрд╡рд▓ोрдХрди। |
| рдПрдиुрдорд░ेрд╢рди / рдлॉрд░्рдо рд╡िрддрд░рдг | рдорддрджाрддाрдУं рдХो ‘рдПрди्рдпुрдорд░ेрд╢рди рдлॉрд░्рдо’ рджिрдП рдЬाрддे рд╣ैं (рдШрд░-рдШрд░ рджौрд░ा рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै)। |
| рдСрдирд▓ाрдЗрди/рдСрдлрд▓ाрдЗрди рдлॉрд░्рдо рднрд░рдиा | рдорддрджाрддा рдпा рдЙрдирдХे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд╕рджрд╕्рдп рдСрдирд▓ाрдЗрди рдпा BLO рд╕े рдлॉрд░्рдо рднрд░рддे рд╣ैं। |
| рдб्рд░ाрдл्рдЯ рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд | рдлॉрд░्рдо рдЬрдоा рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рдб्рд░ाрдл्рдЯ рд╕ूрдЪी рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрддी рд╣ै рддाрдХि рджाрд╡ा-рдЖрдкрдд्рддि рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╢ुрд░ू рд╣ो рд╕рдХे। |
| рджाрд╡ा / рдЖрдкрдд्рддि (Claims & Objections) | рдпрджि рдиाрдо рдЧाрдпрдм рд╣ो, рдЧрд▓рдд рд╣ो, рдпा рдбुрдк्рд▓ीрдХेрдЯ рд╣ो, рддो рдЖрдкрдд्рддि рджрд░्рдЬ рдХी рдЬाрддी рд╣ै। |
| рдЪुрд╕्рдд рд╕рдд्рдпाрдкрди рд╡ рдЕंрддिрдо рд╕ूрдЪी рддैрдпाрд░ | ERO/BLO рдж्рд╡ाрд░ा рдЕंрддिрдо рд╕рдд्рдпाрдкрди, рд╕ूрдЪी рдЕрдкрдбेрдЯ рдФрд░ рдлाрдЗрдирд▓ рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд। |
рдк्рд░рдоुрдЦ рддिрдеिрдпाँ (Phase II рдХे рд▓िрдП)
- рд╕ूрдЪрдиा рдЬाрд░ी: 27 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 2025
- рдПрдиुрдорд░ेрд╢рди/рдлॉрд░्рдо рд╡िрддрд░рдг рдЕрд╡рдзि: 4 рдирд╡ंрдмрд░ – 4 рджिрд╕ंрдмрд░ 2025 (рд▓рдЧрднрдЧ 1 рдорд╣ीрдиा)
- рдб्рд░ाрдл्рдЯ рд╕ूрдЪी рдк्рд░рдХाрд╢िрдд: 9 рджिрд╕ंрдмрд░ 2025 (рдХुрдЫ рд░ाрдЬ्рдпों рдоें)
- рджाрд╡ा/рдЖрдкрдд्рддि рдЕрд╡рдзि: 9 рджिрд╕ंрдмрд░ 2025 – 8 рдЬрдирд╡рд░ी 2026
- рдлाрдЗрдирд▓ рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд: 7 рдлрд░рд╡рд░ी 2026
рдЗрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХी рд╕्рдкрд╖्рдЯрддा рд╕े рдорддрджाрддा рдХो рдпрд╣ рд╕рдордЭрдиा рдЖрд╕ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдХि “рдоैं рдХрдм рдХ्рдпा рдХрд░ूँрдЧा?”।
3. рдкाрдд्рд░рддा (Eligibility) рдФрд░ рдХौрди-рдХौрди рдлॉрд░्рдо рднрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं
рдкाрдд्рд░рддा рд╢рд░्рддें
- рднाрд░рдд рдХा рдиाрдЧрд░िрдХ рд╣ोрдиा।
- рдХрдо-рд╕े-рдХрдо 18 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЙрдо्рд░ рд╣ोрдиा (рдлाрдЗрдирд▓ рд░ोрд▓ рдоें рдиाрдо рдХे рд▓िрдП)।
- рдЙрд╕ рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ (Assembly/Parliamentary Constituency) рдоें рд╕ाрдоाрди्рдпрдд: рдиिрд╡ाрд╕ рд╣ोрдиा।
- рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рдХाрдиूрди рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЕрдпोрдЧ्рдп рдирд╣ीं рд╣ोрдиा।
рдЕрд░्рдеाрдд् рдХौрди рд▓ोрдЧ SIR 2025 рдоें рдлॉрд░्рдо рднрд░ें?
✔ рдЬिрдирдХा рдиाрдо рдЖрдЬ рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдоें рд╣ै - рд╕ुрдзाрд░ рдХे рд▓िрдП
✔ рдЬिрдирдХा рдиाрдо рдХрдЯ рдЧрдпा рдеा - рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХे рд▓िрдП
✔ рдЬिрдирдХी рдЙрдо्рд░ 18+ рд╣ो рдЪुрдХी рд╣ै - рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдЬोрдб़рдиे рдХे рд▓िрдП
✔ рдЬिрдирдХा рдкрддा рдмрджрд▓ा рд╣ै - рдоाрдЗрдЧ्рд░ेрд╢рди рдХे рд▓िрдП
рдлॉрд░्рдо рдХी рд╕ूрдЪी / рдСрдирд▓ाрдЗрди рдлॉрд░्рдо рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЙрдкрдпोрдЧ
- Form 6: рдирдпा рдиाрдо рдЬोрдб़рдиे рдХे рд▓िрдП
- Form 8: рд╕ुрдзाрд░ (рдиाрдо, рдЙрдо्рд░, рдкिрддा-рдоाрддा рдХा рдиाрдо, рдкрддा рдпा рдПрдб्рд░ेрд╕, рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░, рдлोрдЯो)
- Form 6A: NRI рд╡ोрдЯрд░ рдХे рд▓िрдП
- Form 7: рдоृрдд्рдпु/рд╕्рдеाрдиांрддрд░рдг/рдбुрдк्рд▓ीрдХेрдЯ/рдЧрд▓рдд рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯि рд╣рдЯाрдиे рдХे рд▓िрдП
- Form 6B: рдЗрд╕ SIR рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдоें рдЖрдзाрд░ рд╡ рдоोрдмाрдЗрд▓ рд▓िंрдХिंрдЧ рдХे рд▓िрдП (рдмрд╣ुрдзा) / рдЖрдзाрд░ рд▓िंрдХिंрдЧ (Opt-in)
(рдиोрдЯ: рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд░ाрдЬ्рдп-рдлॉрд░्рдо рдеोрдбा рдЕрд▓рдЧ рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं।)
4. рдлॉрд░्рдо рднрд░рдиे рдХा рддрд░ीрдХा, рдСрдирд▓ाрдЗрди рдФрд░ рдСрдлрд▓ाрдЗрди рджोрдиों рд╡िрдХрд▓्рдк
рдСрдирд▓ाрдЗрди рддрд░ीрдХा / рдСрдирд▓ाрдЗрди SIR рдлॉрд░्рдо рдХैрд╕े рднрд░ें?
рдСрдирд▓ाрдЗрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рд╕рдмрд╕े рддेрдЬ़ рдФрд░ рд╕рдмрд╕े рд╕ुрд╡िрдзाрдЬрдирдХ рд╣ोрддी рд╣ै। рдоैं рдЖрдкрдХो SIR (Special Intensive Revision) рдХे рджौрд░ाрди рдСрдирд▓ाрдЗрди рдлॉрд░्рдо рднрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдЯीрдХ рдХрджрдо рдФрд░ рд▓िंрдХ рдмрддा рд░рд╣ा рд╣ूँ।
- рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯ рдЦोрд▓ें: https://voters.eci.gov.in (Voter Service Portal)
- “Fill Enumeration Form” рд╡िрдХрд▓्рдк рдЪुрдиें।
- рд▓ॉрдЧ рдЗрди / рд╕ाрдЗрди рдЕрдк
- рдпрджि рдЖрдк рдкрд╣рд▓े рд╕े рдкंрдЬीрдХृрдд рдирд╣ीं рд╣ैं, рддो 'Sign Up' рдкрд░ рдХ्рд▓िрдХ рдХрд░ें рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдХे рдирдпा account рдмрдиाрдПँ। рдФрд░ рдпрджि рдкंрдЬीрдХृрдд рд╣ैं, рддो 'Login' рдХрд░ें। (рдпाрдж рд░рдЦें, рдСрдирд▓ाрдЗрди рдлॉрд░्рдо рднрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рдХा рд╡ोрдЯрд░ рдХाрд░्рдб рд╕े рд▓िंрдХ рд╣ोрдиा рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै)।
- EPIC (Elector Photo Identity Card) рдиंрдмрд░ рдФрд░ рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд▓ॉрдЧीрди рдХрд░ें। рдЕрдкрдиा рд░ाрдЬ्рдп, рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдХ्рд╖ेрдд्рд░, рдмूрде рдЖрджि рдЪुрдиें।
- рдлॉрд░्рдо рдХा рдЪрдпрди – рд▓ॉрдЧ рдЗрди рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж, рдЖрдкрдХो 'Form 6' (рдирдП рдкंрдЬीрдХрд░рдг/рд╕्рдеाрдиांрддрд░рдг рдХे рд▓िрдП) рдпा 'Form 8' (рд╕ुрдзाрд░, рдк्рд░рддिрд╕्рдеाрдкрди EPIC, рдпा рдЖрдзाрд░ рд▓िंрдХिंрдЧ рдХे рд▓िрдП) рдЬैрд╕े рдХрдИ рд╡िрдХрд▓्рдк рджिрдЦाрдИ рджेंрдЧे। SIR рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें, рдЖрдкрдХो рдЕрдкрдиी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдиुрд╕ाрд░ рдлॉрд░्рдо рдХा рдЪрдпрди рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा: Form 6 рдпрджि рдЖрдк рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं (рдпा рдиाрдо рд▓िрд╕्рдЯ рд╕े рд╣рдЯ рдЧрдпा рд╣ै рдФрд░ рдлिрд░ рд╕े рдЬोрдб़ рд░рд╣े рд╣ैं), рдпा Form 8 рдпрджि рдЖрдк рдХेрд╡рд▓ рд╡िрд╡рд░рдг рдЕрдкрдбेрдЯ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं।
- рдлॉрд░्рдо рдоें рдоाँрдЧी рдЧрдИ рдЬाрдирдХाрд░ी рднрд░ें (рдиाрдо, рдоाрддा рдкिрддा рдпा рджाрджा-рджाрджी рдХा рдиाрдо, EPIC, рдоोрдмाрдЗрд▓, рдлोрдЯो рдмрджрд▓рдиा рд╣ो рддो рд▓рдЧाрдПँ)।
- рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдЕрдкрд▓ोрдб рдХрд░ें। рдпрд╣ाँ рдЖрдкрдХो рдЖрдпु рдк्рд░рдоाрдг (рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░) рдФрд░ рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг (рдЖрд╡ाрд╕ीрдп рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░) рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде, рдЖрдкрдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ुрдЭाрдП рдЧрдП 2002-2003 рдХी рдорддрджाрддा рд╕ूрдЪी рдХी рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХी рдЧрдИ рдк्рд░рддि рдХो рд╕рд╣ाрдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдкрд▓ोрдб рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा।
- рд╕рдд्рдпाрдкрди рдФрд░ рдЬрдоा рд╕рднी рд╡िрд╡рд░рдгों рдХी рд╕ाрд╡рдзाрдиीрдкूрд░्рд╡рдХ рдЬाँрдЪ рдХрд░ें, рдХैрдк्рдЪा рдХोрдб рднрд░ें рдФрд░ 'Submit' рдХрд░ें।рд╕ंрд╕ोрдзिрдд рдЬाрдирдХाрд░ी рдЬрдоा рдХрд░ें। рдЖрдкрдХो рдПрдХ Reference ID рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдЧी рдЬिрд╕рд╕े рдЖрдк рдЕрдкрдиे рдЖрд╡ेрджрди рдХी рд╕्рдеिрддि рдЯ्рд░ैрдХ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। |
2002-2003 рдХी рдкुрд░ाрдиी рдорддрджाрддा рд╕ूрдЪी рдЦोрдЬрдиा
рднाрд╖ा:
- рд╣िंрджी рд╡ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рджोрдиों рдЙрдкрд▓рдм्рдз
- рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी (capital letters) рдмेрд╣рддрд░ рдкрдв़ी рдЬाрддी рд╣ै
рдСрдлрд▓ाрдЗрди рддрд░ीрдХा
- рдЖрдкрдХे рдмूрде-рд▓ेрд╡рд▓ рдЕрдзिрдХाрд░ी (BLO) рдЖрдкрдХे рдШрд░ рддрдХ рдЖрдПँрдЧे/рдлॉрд░्рдо рджेंрдЧे।
- рдЖрдк рдлॉрд░्рдо рд╕्рд╡рдпं BLO рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рд╕े рд▓ेрдХрд░ рднрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
- рдлॉрд░्рдо рднрд░рдиे рдХे рдмाрдж BLO рдХो рд╕ौंрдкें।
SIR рдлॉрд░्рдо рдоें рдлोрдЯो рдХैрд╕े рд▓рдЧाрдПँ?
- рдирдИ рдлोрдЯो “рдкुрд░ाрдиी рдлोрдЯो рд╡ाрд▓ी рдЬрдЧрд╣” рдкрд░ рдирд╣ीं рдЪिрдкрдХाрдПँ, рдЙрд╕рдХे рдмрдЧрд▓ рдоें рдЦाрд▓ी рдмॉрдХ्рд╕ рдоें рд▓рдЧाрдПँ
- рдлोрдЯो рдХा рдмैрдХрдЧ्рд░ाрдЙंрдб рд╕рдлेрдж рд╣ो рддो рдмेрд╣рддрд░
- рд░ंрдЧीрди рдмैрдХрдЧ्рд░ाрдЙंрдб рднी рд╕्рд╡ीрдХाрд░्рдп рд╣ै
- рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ B&W рдоें рдЫрдкрддी рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рдбाрд░्рдХ рдлोрдЯो рди рд▓рдЧाрдПँ
рдХुрдЫ рд╕ुрдЭाрд╡
- рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рд▓िंрдХ рд╣ोрдиा рдмрд╣ुрдд рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि OTP/рд╕рдд्рдпाрдкрди рдЙрд╕ी рдкрд░ рдЖрддा рд╣ै।
- рдпрджि рдЖрдкрдиे рдкुрд░ाрдиे рдлोрдЯो рд▓рдЧाрдИ рд╣ै рддो рдирдпा рдлोрдЯो рдЕрдЪ्рдЫा рд░рд╣ेрдЧा (рд╕реЮेрдж рдпा рд╣рд▓्рдХे рдмैрдХ-рдЧ्рд░ाрдЙंрдб рдХे рд╕ाрде)।
- рдиाрдо, рдкिрддा/рдоाрддा рдХा рдиाрдо, EPIC/рд╣िрд╕्рд╕ा рдиंрдмрд░ рдЖрджि рдХी рд╕्рдкेрд▓िंрдЧ рд╕ाрд╡рдзाрдиी рд╕े рднрд░ें।
- рдСрдирд▓ाрдЗрди рдлॉрд░्рдо рднрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╢рд░्рдд рд╣ै рдХि рдЖрдкрдХे рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рд╡ोрдЯрд░ рдХाрд░्рдб рдоें рдиाрдо рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╕ेрдо рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП. рдЕрдЧрд░ рдПрдХ рднी рдЬрдЧрд╣ рд╕्рдкेрд▓िंрдЧ рдоें рдЕंрддрд░ рд╣ुрдЖ рддो рд╢ाрдпрдж рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ рдЙрд╕े рдПрдХ्рд╕ेрдк्рдЯ рдирд╣ीं рдХрд░ेрдЧा.
2002-03 (рдпा рдкुрд░ाрдиे SIR)-рд▓िрд╕्рдЯ рдХी рднूрдоिрдХा / рдХ्рдпा SIR 2025 рдоें 2002-2003 рдХी рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ै? (рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рдн्рд░рдо рдХा рдЬрд╡ाрдм)
рдЖрдкрдиे рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╕рд╣ी рдкрд╣рдЪाрдиा рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рдмрд╣ुрдд рдн्рд░рдо рд╣ै। рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдкрд░ рдпрд╣ рджाрд╡ा рд╡ाрдпрд░рд▓ рд╣ै рдХि “SIR рдоें рдиाрдо рдЬोрдб़рдиे рдХे рд▓िрдП 2002-2003 рдХी рдорддрджाрддा рд╕ूрдЪी рдоें рдЖрдкрдХा рдпा рдЖрдкрдХे рдоाрддा-рдкिрддा/рджाрджा-рджाрджी рдХा рдиाрдо рд╣ोрдиा рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै।”
рдиीрдЪे рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдФрд░ рд╕ुрдЭाрд╡ рджोрдиों рджिрдП рдЧрдП рд╣ैं।
рдХ्рдпा 2002-03 рдХी рд▓िрд╕्рдЯ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ै?
- ECI рдиे рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХिрдпा рд╣ै рдХि рдкिрдЫрд▓े SIR (2002-04 рддрдХ) рдХी рд▓िрд╕्рдЯ рдЙрди рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд╕рд╣ाрдпрдХ рднूрдоिрдХा рдиिрднाрддी рд╣ै рдЬрд╣ाँ рдкिрдЫрд▓ी рдЧрд╣рди рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рд╣ुрдИ рдеी।
- рдпрджि рдЖрдкрдХा рдиाрдо рдЙрд╕ рдкुрд░ाрдиे рд░ोрд▓ рдоें рд╣ै, рддो рдЖрдкрдХो рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдЬ्рдпाрджा рдирд╣ीं рджेрдиे рд╣ोंрдЧे।
- рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ рджेрд╢ рднрд░ рдоें рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै, рдпрджि рдЖрдкрдХे рдиाрдо рдирд╣ीं рд╣ैं, рддो рдЖрдк рджूрд╕рд░े рддрд░ीрдХे рд╕े рдкाрдд्рд░рддा рд╕ाрдмिрдд рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
✔️ рдлैрдХ्рдЯ (ECI рдХे рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рдиिрдпрдо рдЕрдиुрд╕ाрд░): рдпрд╣ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै।
ECI рдХी рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯ, рдк्рд░ेрд╕ рдиोрдЯ рдФрд░ рдиिрд░्рджेрд╢ों рдоें рдХрд╣ीं рднी 2002-2003 рд▓िрд╕्рдЯ рдХो рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рд╣ाँ, рдХुрдЫ рд░ाрдЬ्рдпों/рдЬिрд▓ों рдоें verification рдЖрд╕ाрди рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕्рдеाрдиीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдкुрд░ाрдиी рдорддрджाрддा рд╕ूрдЪिрдпों рдХो “reference document” рдХे рд░ूрдк рдоें рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ рдкूрд░े рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рдХोрдИ рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдпрддा рдирд╣ीं рд╣ै।
рдЗрд╕рдХा рдорддрд▓рдм рдЖрдкрдХा 2002-2003 рдоें рд╡ोрдЯрд░ рд╣ोрдиा рд╢рд░्рдд рдирд╣ीं рд╣ै। рдЖрдкрдХा рдиाрдо рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ 2010, 2015, 2018 рдпा 2023 рдоें рднी рдЬुрдб़ा рд╣ो рддрдм рднी SIR рдлॉрд░्рдо рднрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рдХ्рдпों 2002-03/2004 рдоॉрдбрд▓ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд▓рдЧ рд░рд╣ा рд╣ै?
- рдкिрдЫрд▓े рдЧрд╣рди SIR рддрдм рд╣ुрдИ рдеी। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХी рд▓िрд╕्рдЯ рдХो “рдоाрд░्рдХрд░” рдоाрдиा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै।
- рдХुрдЫ рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рдЗрд╕ рд▓िрд╕्рдЯ рдоें рдиाрдо рдирд╣ीं рдоिрд▓рдиा рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдП рдкрд░ेрд╢ाрдиी рдХा рдХाрд░рдг рдмрди рд░рд╣ा рд╣ै।
рд╕ुрдЭाрд╡
- рдпрджि рд╕ंрднрд╡ рд╣ो, рддो рдЕрдкрдиी рдпा рдЕрдкрдиे рдкिрддा/рдоाрддा/рджाрджा-рджाрджी рдХा рдиाрдо рдЙрд╕ рдкुрд░ाрдиे рд░ोрд▓ (2002-04) рдоें рджेрдЦें।
- рдпрджि рдирд╣ीं рдоिрд▓े, рддो рдШрдмрд░ाрдПँ рдирд╣ीं, рдлॉрд░्рдо рднрд░ें рдФрд░ рдЕрдкрдиा рдкाрдд्рд░ рд╣ोрдиा рд╕ाрдмिрдд рдХрд░ें।
- рдкुрд░ाрдиे EPIC, рдмूрде рдиंрдмрд░, рднाрдЧ рд╕ंрдЦ्рдпा рдЖрджि рдЬाрдирдХाрд░ी рд░рдЦें, рдпрд╣ рдорджрджрдЧाрд░ рд╣ोрдЧी।
рдХрдм 2002-03 рдХी рд╕ूрдЪी рдорджрджрдЧाрд░ рд╣ोрддी рд╣ै?
рдкुрд░ाрдиे рд░िрдХॉрд░्рдб рд╕िрд░्рдл 3 рд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рдЙрдкрдпोрдЧी рд╣ैं:
(1) рдпрджि рдЖрдкрдХा рдиाрдо рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдоें рдеा
рдкुрд░ाрдиी рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯि рдХी рдкुрд╖्рдЯि рдЖрд╕ाрди рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै।
(2) рдпрджि рдЙрдо्рд░ рдоिрд▓ाрди рдоें рдЧрд▓рддी рд╣ै
ECI рдкुрд░ाрдиे рд░िрдХॉрд░्рдб рд╕े DOB verify рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।
(3) рдпрджि рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рдкुрд░ाрдиे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд░िрдХॉрд░्рдб рдЪाрд╣िрдП
рдХрдИ рд▓ोрдЧ рд╢рд╣рд░/рд░ाрдЬ्рдп рдмрджрд▓ рдЪुрдХे рд╣ैं, рдкुрд░ाрдиी рд╕ूрдЪी family-link verification рдоें рдорджрдж рдХрд░рддी рд╣ै।
рд▓ेрдХिрди рдпे рд╕िрд░्рдл “рд╕рд╣ाрдпрдХ” рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ैं, рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं।
6. рдЖрдзाрд░, рд╡ोрдЯрд░ ID (EPIC) рд╡ рдоोрдмाрдЗрд▓ рд▓िंрдХिंрдЧ - рдХ्рдпा рд╕्рдеिрддि рд╣ै?
рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдХा рд╕्рдеाрди
- рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдХो рдкрд╣рдЪाрди (identity) рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдиिрд╡ाрд╕ рдпा рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдХा рдк्рд░рдоाрдг рдирд╣ीं рдоाрдиा рдЬाрддा।
- SIR рдлॉрд░्рдо рдоें рдЖрдзाрд░ рджेрдиा рдСрдк्рд╢рдирд▓ рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рд▓िंрдХिंрдЧ рдХрд░рдиे рд╕े рдЖрдкрдХे рд░िрдХॉрд░्рдб рдЕрдкрдбेрдЯ рдХрд░рдиा рдЖрд╕ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
EPIC рд╡ рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░
- EPIC (Elector Photo Identity Card) рдПрдХ 10-рдЕंрдХीрдп рдХोрдб рд╣ै рдЬो рдорддрджाрддा рдкрд╣рдЪाрди рдХे рд▓िрдП рд╣ोрддा рд╣ै।
- рдСрдирд▓ाрдЗрди рдлॉрд░्рдо рдоें EPIC + рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рд▓िंрдХ рд╣ोрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै рдХрдИ рд░ाрдЬ्рдпों рдоें।
- рдЕрдкрдиा рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рд╡ोрдЯрд░-рдХाрд░्рдб рд╕े рд▓िंрдХ рдХрд░ें, рдпрд╣ рджो-рдоिрдирдЯ рдХा рдХाрдо рд╣ै рд▓ेрдХिрди рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдмрд╣ुрдд рдХाрдо рдЖрдПрдЧा।
рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рд▓िंрдХ рдХрд░рдиा рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै?
рдСрдирд▓ाрдЗрди рдлॉрд░्рдо рддрднी рднрд░ рдкाрдПँрдЧे рдЬрдм рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рд▓िंрдХ рд╣ो।
✔ OTP рдЖрддा рд╣ै
✔ рд╕्рдЯेрдЯрд╕ рдЕрдкрдбेрдЯ SMS рдЖрддा рд╣ै
✔ рдХोрдИ рдЧрд▓рддी рд╣ोрдиे рдкрд░ рдиिрд░्рджेрд╢ рдЖрддे рд╣ैं
рдпрджि рдоोрдмाрдЗрд▓ рд▓िंрдХ рдирд╣ीं рд╣ै, рддो voters.eci.gov.in рдкрд░ рдЬाрдХрд░ 2 рдоिрдирдЯ рдоें рд▓िंрдХ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
7. рдлॉрд░्рдо рднрд░рддे рд╕рдордп рдз्рдпाрди рджेрдиे рдпोрдЧ्рдп рдмाрддें
- рдиाрдо, рдкिрддा/рдоाрддा рдХा рдиाрдо, рдЬрди्рдо рддिрдеि рдЖрджि рдХी рд╕्рдкेрд▓िंрдЧ рд╕рд╣ी рд░рдЦें।
- рдпрджि рдЖрдкрдиे рдлोрдЯो рдмрджрд▓рдиा рд╣ै, рддो рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░ें рдХि рдмैрдХ-рдЧ्рд░ाрдЙंрдб рд╣рд▓्рдХा рд╣ो, рдЪेрд╣рд░े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ो।
- рдпрджि рдХрднी рджूрд╕рд░े рд░ाрдЬ्рдп рдпा рд╢рд╣рд░ рдоें рд░рд╣े рд╣ों, рддो рдкुрд░ाрдиे рд╡ोрдЯрд░-рдХाрд░्рдб рдпा EPIC рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦें।
- рдпрджि рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рдХрдИ рд╕рджрд╕्рдп рдПрдХ рд╣ी рдлॉрд░्рдо рдоें рд╣ैं, рддो рдЙрд╕ рдлॉрд░्рдо-6/8 рдХी рд╕рд╣ी рдЬाрдирдХाрд░ी рдЬोрдб़ें।
- рдпрджि рдЖрдкрдиे рдлॉрд░्рдо рдСрдирд▓ाрдЗрди рдЬрдоा рдХिрдпा рд╣ै, рддो рдЙрд╕рдХी рд╕्рдХ्рд░ीрдирд╢ॉрдЯ рдпा рдЖрд╡ेрджрди рд╕ंрдЦ्рдпा рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦें।
- рдлॉрд░्рдо рдЬрдоा рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рдкрд░िрдгाрдо (рдб्рд░ाрдл्рдЯ рд░ोрд▓ рдоें рдиाрдо) рдХी рдЬाँрдЪ рдХрд░ें।
8. рдЙрдкрдпोрдЧी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдФрд░ рдЙрдирдХी рднूрдоिрдХा
SIR рдХे рдЗрд╕ рдЪрд░рдг рдоें рдЕрдХ्рд╕рд░ “рдк्рд░ूрдл рдирд╣ीं рдоांрдЧे рдЬा рд░рд╣े” рдЬैрд╕ा рд╕ंрджेрд╢ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рджाрд╡ा/рдЖрдкрдд्рддि рд╡ рд╕рдд्рдпाрдкрди рдХे рджौрд░ाрди рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।
рд╣ाрд▓ांрдХि BLO рдШрд░-рдШрд░ рдЬाрдХрд░ рдк्рд░рдЧрдгрди рдлॉрд░्рдо (Enumeration Form - EF) рд╡िрддрд░िрдд рдФрд░ рдПрдХрдд्рд░ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं, рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ों рдХी рдПрдХ рд╕ूрдЪी рднी рдЬाрд░ी рдХी рдЧрдИ рд╣ै рдЬिрд╕े рд╕рдд्рдпाрдкрди рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдЬो рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдХाрдо рдЖ рд╕рдХрддे рд╣ैं:
- рд╡ोрдЯрд░ ID (EPIC) рдХाрд░्рдб
- рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб (optional)
- рдЬрди्рдо рдк्рд░рдоाрдгрдкрдд्рд░ / SSC рдоाрд░्рдХрд╢ीрдЯ
- рдкैрди рдХाрд░्рдб / рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ
- рд░ाрд╢рди рдХाрд░्рдб / рдмैंрдХ рдкाрд╕рдмुрдХ (рдЬिрд╕рдоें рдкрддा рджрд░्рд╢िрдд рд╣ो)
- рдпрджि рд╕्рдеाрдиांрддрд░рдг рд╣ुрдЖ рд╣ो рддो рдиिрд╡ाрд╕ рдк्рд░рдоाрдг
рдпрджि рдЖрдкрдиे рдкुрд░ाрдиे рд░ोрд▓ (2002-04) рдоें рдиाрдо рдирд╣ीं рдкाрдпा рд╣ै, рддो рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़-рд╕рдд्рдпाрдкрди рдЬ्рдпाрджा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।
рдХ्рдпा SIR 2025 рдоें рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рджेрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ै?
✔ рд╡рд░्рддрдоाрди рдЪрд░рдг рдоें, рдХोрдИ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं
✔ рджाрд╡ा/рдЖрдкрдд्рддि рдЪрд░рдг (9 рджिрд╕ंрдмрд░ рдХे рдмाрдж) рдоें, 1 рдпा 2 рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдоांрдЧे рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैं (рдЬैрд╕े Aadhaar, residence proof рдЖрджि)
9. рджाрд╡ा / рдЖрдкрдд्рддि (Claims & Objections) рдПрд╡ं рдиाрдо рдХрдЯрдиे рдХा рдбрд░
рдиाрдо рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ рддो рдХ्рдпा рдХрд░ें
- рдпрджि рдЖрдкрдХा рдиाрдо рдб्рд░ाрдл्рдЯ рд░ोрд▓ рдоें рдирд╣ीं рд╣ै, рддрдд्рдХाрд▓ рджाрд╡ा/рдЖрдкрдд्рддि рдХрд░ें।
- рдлॉрд░्рдо рдЬрдоा рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рднी рдиाрдо рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ рд╣ो, рддो ERO рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдЬाрдХрд░ рдЕрдкीрд▓ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рдиाрдо рдХрдЯрдиे рдХा рдбрд░, рдоिрдердХ рдмрдиाрдо рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा
- рдмрд╣ुрдд рд╕े рд▓ोрдЧ рдбрд░рддे рд╣ैं рдХि SIR рдХे рдХाрд░рдг рдЙрдирдХा рдиाрдо рд╣рдЯ рдЬाрдПрдЧा। рд▓ेрдХिрди рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдХेрд╡рд▓ рд╡рд╣ीं рдиाрдо рд╣рдЯрддे рд╣ैं рдЬो рд╕ूрдЪी рдоें рдЕрдиुрдоाрдиिрдд рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯिрдпाँ рд╣ो (рдоृрдд, рд╕्рдеाрдиांрддрд░рдг, рдбुрдк्рд▓ीрдХेрдЯ), рди рдХि рдпोрдЧ्рдп рдорддрджाрддा рдЬिрдирдХा рд╕рдХ्рд░िрдп рд░िрдХॉрд░्рдб рд╣ै।
- рдпрджि рдЖрдкрдиे рдлॉрд░्рдо рднрд░ рд▓िрдпा рд╣ै рдФрд░ рд╣ुрд▓िрдпा рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рд╣ै, рддो рдЖрдкрдХा рдиाрдо “рдб्рд░ाрдл्рдЯ рд░ोрд▓” рдоें рдЖрдиे рдХी рд╕ंрднाрд╡рдиा рдЕрдзिрдХ рд╣ै।
10. рдЖрдк рдФрд░ рдЖрдкрдХे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд▓िрдП рдХ्рдпों рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै?
- рдЖрдкрдХा рдиाрдо рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рд╣ेрдЧा, рднрд╡िрд╖्рдп рдХे рдЪुрдиाрд╡ों рдоें рдЖрдк рдорддрджाрди рдХрд░ рд╕рдХेंрдЧे।
- рдЖрдкрдХे рдмрдЪ्рдЪे / рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рдирдП рд╕рджрд╕्рдп рдЬрд▓्рдж-рд╕े-рдЬрд▓्рдж рдиाрдо рдоें рдЬुреЬ рдкाрдПँрдЧे।
- рд╕ूрдЪी рдоें рд╕ुрдзाрд░ рд╣ोрдиे рд╕े рд╡ोрдЯрд░ рдбेрдЯा рдХी рд╡िрд╢्рд╡рд╕рдиीрдпрддा рдмреЭрддी рд╣ै।
- рдпрджि рдЕрдЪाрдирдХ рдкрддा рдмрджрд▓ рдЬाрдП, рдХाрдо рдпा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХे рд▓िрдП рджूрд╕рд░े рд╢рд╣рд░ рдЬाрдПँ, рдирдИ рд╕ूрдЪी рдоें рдиाрдо рдЬुреЬрдиा рдЖрд╕ाрди рд╣ोрдЧा।
- рдкूрд░ी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдкाрд░рджрд░्рд╢ी рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै, рдЖрдкрдХी рднाрдЧीрджाрд░ी рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рдХो рдордЬрдмूрдд рдХрд░рддी рд╣ै।
11. рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдХी ‘рд╡ैрдзрддा’ рдХो рд▓ेрдХрд░ рдмрдб़ी рдЧрд▓рддрдлрд╣рдоी
рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдкрд░ рдпрд╣ рджाрд╡ा рддेрдЬी рд╕े рдлैрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै рдХि: “SIR рдоें рдЖрдзाрд░ рдХी рдХोрдИ рд╡ैрдзрддा рдирд╣ीं рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЖрдзाрд░ рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдпा рдиिрд╡ाрд╕ рдХा рдк्рд░рдоाрдг рдирд╣ीं рд╣ोрддा।”
рдпрд╣ рджाрд╡ा рдЖрдзा рд╕рд╣ी рд╣ै, рдЖрдзा рдЧрд▓рдд।
рджेрд╢ рдоें рдЕрднी рд╣ो рд░рд╣े SIR рдоें рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдХी рдХोрдИ рд╡ैрдзрддा рдирд╣ीं рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдиिрдпрдоाрдиुрд╕ाрд░ рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдЕрдерд╡ा рдиिрд╡ाрд╕ рдХा рдк्рд░рдоाрдгрдкрдд्рд░ рдирд╣ीं рд╣ै. рдХ्рдпोंрдХि, рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рд╕िрд░्рдл рдЖрдкрдХी рдкрд╣рдЪाрди рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдЕрдкрдиा рдиाрдо рд╡िрдХाрд╕ рдмрддा рд░рд╣े рд╣ो рддो рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЖрдк рд╡िрдХाрд╕ рд╣ी рд╣ो рдФрд░ рдЖрдкрдХी рдмाрдпोрдоेрдЯ्рд░िрдХ рдпे рд╣ै. рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдХी рдХोрдИ рд╡ैрдзрддा рдирд╣ीं рд╣ै (рдпे рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдоें рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рд▓िрдЦा рд╣ोрддा рд╣ै).
✔️рдЖрдзाрд░ рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдХा рдк्рд░рдоाрдг рдирд╣ीं — рдпрд╣ рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╕рд╣ी
ECI рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЖрдзाрд░ рд╕िрд░्рдл рдкрд╣рдЪाрди (Identity) рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै, рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдХा рдирд╣ीं। рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рджिрд╢ा-рдиिрд░्рджेрд╢ рджोрд╣рд░ाрддे рд╣ैं рдХि рдЖрдзाрд░ рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдХा рд╡ैрдз рдк्рд░рдоाрдг рдирд╣ीं рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕े рдкрд╣рдЪाрди рд╕рдд्рдпाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।
✔️SIR рдлॉрд░्рдо рдоें рдЖрдзाрд░ рджेрдиा ‘рдСрдк्рд╢рдирд▓’ рд╣ै, рдФрд░ рджेрдиा рдлाрдпрджेрдоंрдж рд╣ै
рдлैрдХ्рдЯ (ECI рдХे рдиोрдЯिрдлिрдХेрд╢рди рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░):
- Form-6B рдоें рдЖрдзाрд░ рджेрдиा optional рд╣ै।
- рджेрдиे рдкрд░ рдЖрдкрдХा рдиाрдо + рдоोрдмाрдЗрд▓ + рдЖрдзाрд░ + рд╡ोрдЯрд░ ID рд▓िंрдХ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं।
- рдЗрд╕рд╕े рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдбुрдк्рд▓ीрдХेрдЯ рдПंрдЯ्рд░ी рд╣рдЯाрдиे, рдкрд╣рдЪाрди рд╡ैрд░िрдлिрдХेрд╢рди, рдФрд░ рдбिрдЬिрдЯрд▓ рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдоें рдорджрдж рдоिрд▓рддी рд╣ै।
рдЗрд╕рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рджेрдиा рдордиा рдирд╣ीं рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рджेрдиा рдЙрдкрдпोрдЧी рд╣ै।
12. рдЕрдХ्рд╕рд░ рдкूрдЫे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рд╢्рди (FAQs)
Q1. рдХ्рдпा рдоैं рдСрдирд▓ाрдЗрди рд╣ी рдлॉрд░्рдо рднрд░ рд╕рдХрддा рд╣ूँ?
A. рд╣ाँ, рдФрд░ рдпрджि рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рд▓िंрдХ рд╣ै рддो рдпрд╣ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдмрд╣ुрдд рдЖрд╕ाрди рд╣ै।
Q2. рдЕрдЧрд░ рдоेрд░ा рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рд╡ोрдЯрд░-рдХाрд░्рдб рд╕े рд▓िंрдХ рдирд╣ीं рд╣ै рддो рдХ्рдпा рдХрд░ूँ?
A. рддुрд░ंрдд рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯ рдпा рдмूрде-рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдЬाрдХрд░ рдоोрдмाрдЗрд▓ рд▓िंрдХ рдХрд░ें। рд▓िंрдХिंрдЧ рдХे рдмाрдж рдлॉрд░्рдо рднрд░рдиा рдЖрд╕ाрди рд╣ोрдЧा।
Q3. рдХ्рдпा рдоेрд░े рдкिрддा/рдоाрддा рдХा рдиाрдо рдкुрд░ाрдиे рд░ोрд▓ рдоें рдирд╣ीं рдеा рддो рдоेрд░े рдиाрдо рдЬुреЬрдиे рдоें рджिрдХ्рдХрдд рд╣ोрдЧी?
A. рдирд╣ीं, рдпрджि рдЖрдк рдкाрдд्рд░ рд╣ैं (рдЙрдо्рд░, рдиाрдЧрд░िрдХрддा, рдиिрд╡ाрд╕ рдЖрджि), рддो рдЕрди्рдп рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдиाрдо рдЬुреЬ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдкुрд░ाрдиे рд░ोрд▓ рдоें рдиाрдо рд╣ोрдиा рд╕ुрд╡िрдзा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं।
Q4. рдХ्рдпा рдоैंрдиे рдлॉрд░्рдо рднрд░ рд▓िрдпा рд╣ै, рдлिрд░ рднी рдоेрд░ा рдиाрдо рдирд╣ीं рдЖрдпा?
A. рдЪिंрддा рди рдХрд░ें, рдб्рд░ाрдл्рдЯ рд░ोрд▓ рдЖрдиे рдХे рдмाрдж рджाрд╡ा/рдЖрдкрдд्рддि рджрд░्рдЬ рдХрд░ें рдФрд░ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░ें।
Q5. рдХ्рдпा рдпрд╣ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдоेрд░ी рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдкрд░ рдЕрд╕рд░ рдХрд░ेрдЧी?
A. рдирд╣ीं, рд▓ाрдЗрдмिрд▓िрдЯी рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЖрдк рдпोрдЧ्рдп рдорддрджाрддा рд╣ैं। рдпрд╣ рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдХा рдк्рд░рдоाрдг рдирд╣ीं рд╣ै।
Q6. рдоुрдЭे рдкрддा рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рдоेрд░ा EPIC рдХ्рдпा рд╣ै рдпा рдкुрд░ाрдиे рд╡ोрдЯрд░-рдХाрд░्рдб рдоौрдЬूрдж рдирд╣ीं рд╣ै, рдХ्рдпा рдХрд░ूँ?
A. рдЖрдк рдЕрдкрдиे рдмूрде рдХाрд░्рдпाрд▓рдп, BLO рдпा рдИрд╕ीрдЖрдИ рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯ рд╕े рдЕрдкрдиा EPIC рдпा рдиाрдо рдЦोрдЬрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░ें। рдкुрд░ाрдиे рд░ोрд▓ рдоें рдиाрдо рдЦोрдЬрдиे рд╕े рднी рд╕рд╣ाрдпрддा рдоिрд▓ेрдЧी।
Q7. рдХ्рдпा SIR 2025 рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै?
A. рдпрд╣ рджाрд╡ा рдЧрд▓рдд рд╣ै рдХि SIR рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ “рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдХा рдкрдХ्рдХा рдк्рд░рдоाрдг” рд╣ै।
ECI рдФрд░ рдХाрдиूрди рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░: рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдоें рдиाрдо рд╣ोрдиा рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдХा рдк्рд░рдоाрдг рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ рдХेрд╡рд▓ рдЪुрдиाрд╡ рдоें рдорддрджाрди рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрдЦाрддा рд╣ै।
Q8. рдХ्рдпा SIR 2025 рд╕े рдЕрд╡ैрдз рдк्рд░рд╡ाрд╕िрдпों рдХे рдиाрдо рд╣рдЯेंрдЧे?
ECI рдХे рдиिрдпрдо рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХिрд╕ी рднी рдорддрджाрддा рдХो рд╣рдЯाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдпрджि:
- рд╡рд╣ рдЧрд▓рдд рдкрддे рдкрд░ рдкाрдпा рдЬाрдП
- рд╡рд╣ duplicate рд╣ो
- рдЙрд╕рдиे рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдЧрд▓рдд рджिрдП рд╣ों
рд▓ेрдХिрди, ECI рдХिрд╕ी рдзрд░्рдо/рдЬाрддि/рджेрд╢ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдХिрд╕ी рдиाрдо рдХो рдирд╣ीं рд╣рдЯाрддा। рд╕िрд░्рдл рд╡рд╣ी рд╣рдЯрддे рд╣ैं рдЬिрдирдХा рдк्рд░ूрдл рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा рдпा рдЬिрдирдХी residency рд╕рдд्рдпाрдкिрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддी।
Q9. SIR 2025 рдЖрдкрдХे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рднрд╡िрд╖्рдп рдХे рд▓िрдП рдХ्рдпों рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै?
✔ рдЖрдкрдХा рдиाрдо рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рд╣рддा рд╣ै
✔ рднрд╡िрд╖्рдп рдоें address verification рдЖрд╕ाрди
✔ рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдорддрджाрди рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХी рдиींрд╡
✔ рдЧрд▓рдд entries рд╣рдЯрддी рд╣ैं
✔ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рд░िрдХॉрд░्рдб рд╕ाрдоंрдЬрд╕्рдпрдкूрд░्рдг рд░рд╣рддा рд╣ै
SIR 2025 рдоें рд╕рдмрд╕े рдЖрдо рдЧрд▓рддрдлрд╣рдоिрдпाँ (рдФрд░ рдЙрдирдХे рд╕рд╣ी рдЬрд╡ाрдм)
| рдЧрд▓рддрдлрд╣рдоी | рд╕рдЪ्рдЪाрдИ |
|---|---|
| 2002-03 рд▓िрд╕्рдЯ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп | ❌ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं |
| рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдоाрди्рдп рдирд╣ीं | ❌ рдкрд╣рдЪाрди рдХे рд▓िрдП рдоाрди्рдп; рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдХे рд▓िрдП рдирд╣ीं |
| SIR рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ-рдЬैрд╕ा рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै | ❌ рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдирд╣ीं |
| рдкрддि/рдкрдд्рдиी рдХे рд░िрдХॉрд░्рдб рд╕े рдиाрдо рдЬुрдб़ рдЬाрдПрдЧा | ✔ рд╢ाрджी рдХे рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╕े — рд▓ेрдХिрди 2003 рд▓िрд╕्рдЯ рд╕े рдирд╣ीं |
| рд╕рдмрдХे рдиाрдо рдХрдЯ рд░рд╣े рд╣ैं | ✔ рдЧрд▓рдд — рдХेрд╡рд▓ рдЧрд▓рдд/duplicate рдиाрдо рд╣рдЯрддे рд╣ैं |
SIR 2025 рдХो рдЧंрднीрд░рддा рд╕े рд▓ें, рд▓ेрдХिрди рдн्рд░рдоों рд╕े рдмрдЪें
SIR 2025 рдПрдХ рдЬрд░ूрд░ी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕рдХे рдмाрд░े рдоें рдХाрдлी рдЧрд▓рдд рд╕ूрдЪрдиाрдПँ рдлैрд▓ी рд╣ुрдИ рд╣ैं। рдпрджि рдЖрдк:
- рдЕрдкрдиी рдЬाрдирдХाрд░ी рд╕рд╣ी рднрд░рддे рд╣ैं
- рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рд▓िंрдХ рд░рдЦрддे рд╣ैं
- рдЖрдзाрд░ (рдСрдк्рд╢рдирд▓) рдЬोрдб़рддे рд╣ैं
- рд╕рд╣ी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рд░рдЦрддे рд╣ैं
рддो SIR рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рдЖрд╕ाрди, рддेрдЬ़ рдФрд░ рдоुрд╢्рдХिрд▓-рд░рд╣िрдд рд░рд╣ेрдЧा। рдЖрдкрдХो рдЕрдм рдХрд░рдиा рдпрд╣ рд╣ै:
- рдЕрдкрдиी EPIC/рдоोрдмाрдЗрд▓ рд▓िंрдХिंрдЧ рдЪेрдХ рдХрд░ें।
- рдЕрдЧрд░ рдЖрдкрдиे рдлॉрд░्рдо рдирд╣ीं рднрд░ा рд╣ै — рддुрд░ंрдд рдХрд░ें।
- рдЕрдкрдиे рдкрд░िрд╡ाрд░ (рдкрдд्рдиी, рдмрдЪ्рдЪे рдЖрджि) рдХा рдиाрдо рдЪेрдХ рдХрд░ें।
- рдкुрд░ाрдиे рд╡ोрдЯрд░-рд░ोрд▓ (2002-04) рдоें рдиाрдо рджेрдЦें рддो рдмेрд╣рддрд░ рд╣ोрдЧी।
- рдб्рд░ाрдл्рдЯ рд╕ूрдЪी рдЖрдиे рдХे рдмाрдж рдЕрдкрдиा рдиाрдо рджेрдЦрдиा рди рднूрд▓ें।
Note - рдХृрдкрдпा рдз्рдпाрди рджें, SIR рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рд░ाрдЬ्рдпों рд╡ рдХेंрдж्рд░рд╢ाрд╕िрдд рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕ рд▓ेрдЦ рдоें рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдЬाрдирдХाрд░ी рдЕрдзिрдХांрд╢ рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдоाрди्рдп рдЖрдзाрд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддी рд╣ै।
Fact Check on SIR 2025 (SIR 2025 рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рддрде्рдп рдЬाँрдЪ рдФрд░ рдн्рд░рдо рдиिрд╡ाрд░рдг)
рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдХी рд╡ैрдзрддा (Validity of Aadhaar Card)
1. рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдЕрдерд╡ा рдиिрд╡ाрд╕ рдХा рдк्рд░рдоाрдгрдкрдд्рд░ рдирд╣ीं рд╣ै।
рддрде्рдп рдЬाँрдЪ – рд╕рдд्рдп (True)
рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг – UIDAI (Unique Identification Authority of India) рдХी рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рдХрд╣рддी рд╣ै рдХि рдЖрдзाрд░ рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдпा рдиिрд╡ाрд╕ рдХा рдк्рд░рдоाрдг рдкрдд्рд░ рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдкрд╣рдЪाрди (Identity) рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै। рдпрд╣ рдЖрдкрдХे рдмाрдпोрдоेрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдФрд░ рдЬрдирд╕ांрдЦ्рдпिрдХीрдп рдбेрдЯा рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЖрдкрдХी рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд╣рдЪाрди рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рддा рд╣ै।
рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рд╕िрд░्рдл рдЖрдкрдХी рдкрд╣рдЪाрди рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдХी рдХोрдИ рд╡ैрдзрддा рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ рдЗрд╕рдХा рдк्рд░ाрдердоिрдХ рдХाрд░्рдп рд╣ै। рдЪुрдиाрд╡ рдЖрдпोрдЧ рднी рдорддрджाрддा рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдкрд╣рдЪाрди рд╕рдд्рдпाрдкिрдд рдХрд░рдиे рд╣ेрддु рдЗрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдирд╣ीं।
2. рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рд╕िрд░्рдл рдЖрдкрдХी рдкрд╣рдЪाрди рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдХी рдХोрдИ рд╡ैрдзрддा рдирд╣ीं рд╣ै।
рддрде्рдп рдЬाँрдЪ – рд╕рдд्рдп (True)
рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг – UIDAI (Unique Identification Authority of India) рдХी рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рдХрд╣рддी рд╣ै рдХि рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рд╕िрд░्рдл рдЖрдкрдХी рдкрд╣рдЪाрди рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдХी рдХोрдИ рд╡ैрдзрддा рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ рдЗрд╕рдХा рдк्рд░ाрдердоिрдХ рдХाрд░्рдп рд╣ै। рдЪुрдиाрд╡ рдЖрдпोрдЧ рднी рдорддрджाрддा рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдкрд╣рдЪाрди рд╕рдд्рдпाрдкिрдд рдХрд░рдиे рд╣ेрддु рдЗрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдирд╣ीं।
рдкिрдЫрд▓ी рдорддрджाрддा рд╕ूрдЪी (2002-2003 SIR) рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा
3. рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдоें рдЬुреЬрдиे рдЕрдерд╡ा рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдоें рдЬुреЬे рд░рд╣рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдкрдХा рдкिрдЫрд▓े SIR рдЕрд░्рдеाрдд 2002-2003 рдоें рд░рд╣рдиा рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै।
рддрде्рдп рдЬाँрдЪ – рдЖंрд╢िрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдд्рдп (Partially True)
рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг – SIR (Special Intensive Revision) рдорддрджाрддा рд╕ूрдЪी рдХो рдЕрдкрдбेрдЯ рдХрд░рдиे рдХी рдПрдХ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╣ै। рд╕ाрдоाрди्рдп рдорддрджाрддा рдкंрдЬीрдХрд░рдг (General Voter Registration) рдХे рд▓िрдП, рдХрдЯ-рдСрдл рддिрдеि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ 18 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЙрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдиिрд╡ाрд╕ी рд╣ोрдиा рдк्рд░ाрдердоिрдХ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै।
рд╣ाрд▓ांрдХि, рдпрджि SIR рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╕рдд्рдпाрдкрди (рдЬैрд╕े рдХि NRC рдпा NPR рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЕрдн्рдпाрд╕) рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै, рддो рд╡ंрд╢ाрд╡рд▓ी рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдкिрдЫрд▓ी рд╕ूрдЪिрдпों (рдЬैрд╕े 2002-2003) рдоें рдиाрдо рдвूँрдврдиा рдмрд╣ुрдд рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХे рд▓िрдП ECI/рд░ाрдЬ्рдп ECI рдХे рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рд╕рд░्рдХुрд▓рд░ рдХी рдЬाँрдЪ рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдпрд╣ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा SIR рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддी рд╣ै। рдпрд╣ рддрд░्рдХ рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХे рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╕рд╣ी рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдкिрдЫрд▓ी рд╕ूрдЪी рдоें рдиाрдо рд╣ोрдиे рд╕े рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдиा рдЖрд╕ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
4. 2002-2003 рдХे рд╡ोрдЯрд░ рд▓िрд╕्рдЯ рдоें рдЖрдкрдХे рдоाрддा-рдкिрддा / рджाрджा-рджाрджी рдХा рдиाрдо рдЬрд░ूрд░ рд╣ोрдЧा।
рддрде्рдп рдЬाँрдЪ – рддाрд░्рдХिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдд्рдп (Logically True)
рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг – рдпрджि рдЖрдк рдЙрд╕ рд╕рдордп 18 рд╡рд░्рд╖ рдХे рдирд╣ीं рдеे, рддो рд╡ंрд╢ рд╡ृрдХ्рд╖ (Family Tree) рд╕ाрдмिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдоाрддा-рдкिрддा рдпा рджाрджा-рджाрджी рдХे рдиाрдо рдХा рд╣ोрдиा рд╕рдмрд╕े рдордЬрдмूрдд рдФрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рддौрд░ рдкрд░ рдоाрди्рдп рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै।
2002-2003 рдХी рдорддрджाрддा рд╕ूрдЪी рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░рдиा
5. VOTERS.ECI рд╡ेрдм рд╕ाрдЗрдЯ рдкрд░ рдЬाрдПँ рдФрд░ рд╡рд╣ाँ рд╕े рдЕрдкрдиी рд░ाрдЬ्рдп рдЪुрдиें рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд рдЕрдкрдиा рд▓ोрдХрд╕рднा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ (рдЬिрд▓ा рдирд╣ीं) рдЪुрдиें, рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдЪुрдиें рдФрд░ рдмूрде рдХा рдиाрдо рдЪुрдиें।
рддрде्рдп рдЬाँрдЪ – рд╕рдд्рдп (True)
рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг – рднाрд░рддीрдп рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдЖрдпोрдЧ (ECI) рдХी рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯें (рдЬैрд╕े nvsp.in рдпा electoralsearch.in) рдорддрджाрддाрдУं рдХो рдЕрдкрдиी рд╡рд░्рддрдоाрди рдпा рдкिрдЫрд▓ी рдорддрджाрддा рд╕ूрдЪी (рдпрджि рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ो) рдЦोрдЬрдиे рдФрд░ рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░рдиे рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддी рд╣ैं। рдкुрд░ाрдиी рд╕ूрдЪिрдпों рдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдзрддा рд░ाрдЬ्рдп ECI рдХे рдбेрдЯाрдмेрд╕ рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддी рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╕рд╣ी рд╣ै। |
рдСрдирд▓ाрдЗрди рдлॉрд░्рдо рднрд░рдиे рдХी рд╢рд░्рддें
6. рдСрдирд▓ाрдЗрди рдлॉрд░्рдо рд╡рд╣ी рднрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдЬिрдирдХा рд╡ोрдЯрд░ рдХाрд░्рдб рдЙрдирдХे рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рд╕े рд▓िंрдХ рд╣ै।
рддрде्рдп рдЬाँрдЪ – рд╕рдд्рдп (True)
рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг – рдСрдирд▓ाрдЗрди рд╕ेрд╡ाрдУं (рдЬैрд╕े voters.eci.gov.in рдкрд░ рдкंрдЬीрдХрд░рдг) рдХे рд▓िрдП, рдпрд╣ рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХि рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди рд╕рдд्рдпाрдкिрдд рд╣ो, рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ рдХो рдорддрджाрддा рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ (EPIC) рд╕े рд▓िंрдХ рд╣ोрдиा (рдпा рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдХे рджौрд░ाрди рд▓िंрдХ рдХрд░рдиा) рдПрдХ рдоाрдирдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╕рдд्рдпाрдкрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╣ै।
7. рдСрдирд▓ाрдЗрди рдлॉрд░्рдо рднрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╢рд░्рдд рд╣ै рдХि рдЖрдкрдХे рдЖрдзाрд░ рдХाрд░्рдб рдФрд░ рд╡ोрдЯрд░ рдХाрд░्рдб рдоें рдиाрдо рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╕ेрдо рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।
рддрде्рдп рдЬाँрдЪ – рд╕рдд्рдп (True)
рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг – рдХिрд╕ी рднी рдСрдирд▓ाрдЗрди рд╕рд░рдХाрд░ी рдбेрдЯा рд▓िंрдХिंрдЧ/рдоैрдЪिंрдЧ рдоें, рдиाрдо, рдЬрди्рдорддिрдеि, рдФрд░ рд▓िंрдЧ рдоें рдбेрдЯा рдПрдХрд░ूрдкрддा (Data Consistency) рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдпрджि рд╕्рдкेрд▓िंрдЧ рдоें рдЕंрддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै, рддो рд╕िрд╕्рдЯрдо рд╕्рд╡рдЪाрд▓िрдд рд░ूрдк рд╕े рд▓िंрдХिंрдЧ рдХो рдЕрд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рд▓िрдП рдСрдлрд▓ाрдЗрди рд╕ुрдзाрд░ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै।
SIR 2025 рдоें рд░िрд╢्рддेрджाрд░ рдХी рдоाрди्рдпрддा
8. рд╕рд░рдХाрд░ SIR рдоें рд╕िрд░्рдл рдЖрдкрдХो, рдЖрдкрдХे рдоाрддा-рдкिрддा рдПрд╡ं рдЖрдкрдХे рджाрджा-рджाрджी рдХो рд╣ी рд░िрд╢्рддेрджाрд░ рдХे рддौрд░ рдкрд░ рдоाрди्рдпрддा рджेрддी рд╣ै рди рдХि рд╕ाрд╕-рд╕рд╕ुрд░ рдЕрдерд╡ा рдоाрдоा-рдиाрдиा рдХो।
рддрде्рдп рдЬाँрдЪ – рд╕рдд्рдп (True)
рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг – рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдк्рд░рдоाрдгрди рдХे рдоाрдорд▓ों рдоें (рдпрджि SIR рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдХे рд▓िрдП рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै), рд╡ंрд╢ाрд╡рд▓ी рд╡ृрдХ्рд╖ (Lineage) рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд░рдХ्рдд рд╕ंрдмंрдз рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ोрддा рд╣ै: рдЖрдк ➡️ рдоाрддा-рдкिрддा ➡️ рджाрджा-рджाрджी।
рд╕ाрд╕-рд╕рд╕ुрд░ рдпा рдоाрдоा-рдиाрдиा рдЬैрд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдпा рдЕрдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд╕ंрдмंрдз рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ाрдердоिрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ोрддे рд╣ैं।

Comments
Post a Comment